Các cây thuốc theo tiếng người Dao Ba Vì (phần 3)

7. Cảm cúm

415 Cùng phâu sli’  Tía tô  Perilla frutescens (L.) Britt. var. crispa (Thunb.) Hand.-Mazz.Lami. Cảm cúm đau người, phong tê thấp

403 Sày kia’  Thiên thảo  Anisomeles indica(L.) O.Ktze  Lami. Cảm

8 (Bạch đàn)  Bạch đàn  Eucalyptusspp.  Myrt. Cảm cúm

41 Mù phộc  Bưởi  Citrus grandis(L.) Osbeck  Ruta. Cảm cúm

77 (Chanh)  Chanh  Citrus limoniaOsbeck  Ruta. Cảm cúm

208 (Hương nhu)  Hương nhu trắng  Ocimum gratissimumL.  Lami. Cảm cúm

335 Quế  Quế  Cinnamomum cassia (Nees.) Nees et Eberth. Laur. Cảm cúm, ăn không tiêu

358 Chày gan  Sả  Cymbopogon citratus (D.C.) Stapf.  Poac. Cảm cúm, đau người

345 Hầu gài  Ráy  Alocasia odora(Roxb.) C.Koch.  Arac. Cảm, ho, đau cột sống do gió

185 Độ sêu chây’  Gió giấy  Wikstroemia indica(L.) C.A. Mey  Thym. Phong gió

150 Pút chuông mia’  Dây ký ninh  Tinospora crispa(L.) Hook.f. et Th.  Meni. Sốt rét

472 Đìa chạy    Pipersp.  Pipe. Phong gió

128 ìn bọt  Đại bi  Blumea balsamifera(L.) DC.  Aste. Đau đầu, cảm, phong thấp 306 Ngọi  Ngải cứu  Artemisia vulgarisL.  Aste. Đau đầu, đau bụng do lạnh 125 Mìa chuổi sli’  Cứt lợn  Ageratum conyzoidesL.  Aste. Đau đầu, đau người, cảm cúm

8. Sốt nóng

362 (sài đất)  Sài đất  Wedelia chinensis(Osb.) Merr.  Aste. Nóng người

255 Piều sẩy mia  Lưỡi rắn  Hedyotis corymbosa(L.) Lamk.  Rubi. Nóng về đêm (trái đêm)

78 (Nhuối ruồi)  Chè hàng rào  Acalypha siamensisOliv. ex Gagnep.  Euph. Nóng về đêm

137 Mìa lậu  Dâu núi  Duchesnea indica(Andr.) Focke  Rosa. Đái vàng, sốt nóng về đêm, nhiễm trùng

291 Cu ét m’hây  Móng bò  Bauhinia sp.1  Faba. Đái vàng, thuốc mát, đau người

293 Cu ét m’hây  Móng bò xanh  Bauhinia viridescensDesv.  Faba. Đái vàng, thuốc mát, đau người

83 Tầm sliền biệt l’hô Chỉ thiên mềm  Elephantopus mollisH.B. et Kunth.  Aste. Sốt cao (đan giật do nóng)

171 Cờ đùi phấm điẻng Duối  Streblus asperLour.  Mora. Sốt nóng về đêm

138 Chằm keng  Dâu tằm  Morus alba L.  Mora. Sốt nóng về đêm, ho

321 (Nhọ nồi  Nhọ nồi  Eclipta prostrata(L.) L.  Aste. Sốt nóng, cầm máu

229 Piềm lổng kềm  Kim thất  Gynurasp.1  Aste. Sốt nóng, vắt cắn không khỏi

413 Tàu pua’ sung  Thuốc bỏng  Kalanchoe pinnata(Lam.) Oken.  Crass. Sốt, bỏng

181 Cù mùa mia’  Giấp cá  Houttuynia cordataThunb.  Saur. Sốt nóng, cầm máu, trĩ, cam trẻ em (gầy còm)

9. Ngoài da, nhiễm trùng (Tùy loại có thể  hái đun nước tắm)

230 Mù goòng hu’ mia’ Kim thất cải  Gynura barbareaefoliaGagn.  Aste. Nhiễm trùng

231 Piềm lổng  Kim thất nhung  Gynura sarmentosaDC.  Aste. Nhiễm trùng

268 Tà châm điẻng  Màng tang  Litsea cubeba(Lour.) Pers.  Laur. Nhiễm trùng

339 Lá lùm  Răng bừa hồng  Urceola rosea(Hook. et Arn.) Middleton Apoc. Nhiễm trùng

342 Mù goòng hu’ mia’ Cây bồ công anh hoa tím  Emilia sonchifolia(L.) DC.  Aste. Nhiễm trùng

385 Kèng pạm mia’  Tam duyên  Ageratum houstonianumMill.  Aste. Nhiễm trùng

426 Kèng beo  Trang dọt sành  Ixora pavettaefoliaCraib.  Rubi. Nhiễm trùng

429 Khầm kia’  Trèn Bắc bộ  Tarenna tonkinensisPit.  Rubi. Nhiễm trùng

447 Sầm sài lìn  Vằng trắng  Jasminumsp.  Olea. Nhiễm trùng

480 Đièng tòn đang    Cryptocaryasp.  Laur. Nhiễm trùng

505 Vầm keng    Gomphostemmasp.  Lami. Nhiễm trùng

319 Nàng duùng mia’  Nhả hoa  Pratia nummularia(Lamk) A.Br.et Aschers Lobe. Nhiễm trùng (ăn vào đầu ngón tay)

76 Sằm chụ bẻng  Chân danh đỏ  Euonymus rubescensPit.  Cela. Nhiễm trùng (ăn vào xương)

496 Quầy chàn mia’    Procrissp.  Urti. Nhiễm trùng (do sên ăn)

264 Mù phàng  Mán đỉa  Archidendron clypearia(Jack.) Nielsen  Faba. Nhiễm trùng (lở loét, sưng đau)

202 Vàng tằng vièng  Hoàng đằng  Fibraurea recisaPierre  Meni.  Nhiễm trùng (viêm tai), Ngứa, ho, đau bụng đi ngoài

242 Đièng tòn im  Lấu  Psychotriasp.1  Rubi. Nhiễm trùng ngoài da

287 (Mỏ quạ)  Mỏ quạ  Cudrania tricuspidata(Carr.) Bur. ex Lavall. Mora. Nhiễm trùng ngoài da

317 (Lưỡi cọp)  Ngót lưỡi hỗ  Sauropus rostratus Miq.  Euph. Nhiễm trùng ngoài da

369 Cù nhỏ kia’  Sát khuyển  Cynanchum corymbosumWight  Ascl. Nhiễm trùng ngoài da

478 Đièng nòm muộn  Sauropussp.1  Euph. Nhiễm trùng ngoài da, nhiệt ở miệng

96 Phàm mà sliết  Cỏ bướm tím  Torenia violacea(Azaola ex Blanco) Pennell Scro. Nhiễm trùng, mụn nhọt trẻ em

487 Lày gồ sli’    (KB)  Apia. Nhiễm trùng, phụ nữ sau đẻ

484 Khầm pẹ    Ixora sp.3  Rubi. Nhiễm trùng, vàng da

40 Tồng pèng bua’  Bùng bục  Mallotus barbatusMuell.-Arg.  Euph. Nhiễm trùng

485 Khầm sli’    Ixorasp.1  Rubi. Nhiễm trùng

7 Mùi d’hây đòi  Bách bộ  Stemona tuberosaLour.  Stem. Nhiễm trùng ngoài da

92 Lày mòng sui  Chua ngút  Embelia ribesBurm.f.  Myrs. Lở loét, đái rắt

422 Chàn cắp mia’  Tơ mành  Hiptage benghalensis(L.) Kurz.  Malp. Đứt chân tay (chóng lành)

455 (Ca san điẻng)  Xoan  Melia azedarachL.  Meli. Ghẻ

5 (Ba gạc)  Ba gạc bốn lá  Rauvolfia tetraphyllaL.  Apoc. Ghẻ ngứa

203 Mù chìn m’hây  Hoàng nàn  Strychnos wallichiiSteud. ex. DC.  Loga. Ghẻ ngứa

241 Đièng tòn im  Lấu  Psychotriasp.2  Rubi. Chốc đầu

35 Lày mộng ton  Bứa  Garcinia oblongifoliaBenth ex Champ.  Clus. Chốc đầu, đau người

416 Phào tau’ mia’  Tía tô cảnh  Plectranthus coleoidesBenth.  Lami. Mộng mắt

11 Mìa bua’  Bạch hạc  Rhinacanthus nasutus(L.) Kurz.  Acan. Hắc lào

222 Mìa bua’  Kiến cò móc  Rhinacanthus calcaratusNees  Acan. Hắc lào

12 (Bạch hoa xà)  Bạch hoa xà  Plumbago zeylanicaL.  Plum. Hắc lào

19 Đìa đòi pẹ  Bình vôi  Stephania rotundaLour.  Meni. Hắc lào

145 Cành chìn lậu  Dây đòn gánh  Gouania leptostachyaDC.  Rham. Hắc lào

377 Ngồng tây’ điẻng  Sống rắn Trung Quốc  Albizia chinensis(Osbeck) Merr.  Faba. Hắc lào

399 Đièng cu’  Thẩu táu  Aporusa sphaerospermaGagnep.  Euph. Hắc lào

483 Kèng thỉu m’hây    Tetrastigma sp.  Vita. Hắc lào, nhiễm trùng

104 Mìa đao’  Cỏ tai hùm  Conyza canadensis(L.) Cronq.  Aste. Lang ben

174 Độ si sút  Gai  Boehmeria nivea(L.) Gaud.  Urti. Nấm đầu, hen

384 Lày mồng băm  Tai chua  Garcinia cowaRoxb.  Clus. Nấm đầu, ngứa ngáy

503 Tìu can điẻng    Stixis suaveolensPierre  Capp. Ngứa (kim la)

410 Cành cải mia’  Thông đất  Lycopodiella cernua(L.) Franco et Vasc.  Lyco. Ngứa do lông của cuốn chiếu

109 Kèng pầy lẹng ton Cỏ xước bông đỏ  Cyathula prostrata(L.) Blume  Amar. Ngứa do sâu róm gây ra

315 Mìa im  Ngọc nữ bắc bộ  Clerodendrum tonkinenseP.Dop  Verb. Ngứa khắp người

408 Quàng tông sắt  Thôi chanh  Euodia meliaefolia (Hance) Benth.  Ruta. Ngứa khắp người

2   Ba chạc  Euodia lepta(Spreng) Merr.  Ruta. Ngứa ngáy

158 Đièng nòm sli’  Đơn mặt trời  Excoecaria cochinchinensisLour. var. cochinchinensis  Euph. Ngứa toàn thân, Kiết lị

301 Lày toòng đìa  Muồng truổng  Zanthoxylum avicenniae (Lamk.) DC.  Ruta. Ngứa, đau răng

295 Kèn ồng se’  Mua  Blastus borneensisBl.  Mela. Ngứa, ghẻ lở (kim la)

296 Kèn ồng se’  Mua ông  Melastoma imbricatum Wall ex Drake.  Mela. Ngứa, ghẻ lở (kim la)

151 Kèn đìa độ  Dây mề gà  Limacia scandensLour.  Meni. Ngứa, ghẻ, ho ra máu

334 Chày gày săt  Quất hồng bì  Clausena lansium(Lour.) Skeels  Ruta. Ngứa, nhiễm trùng 106 (Đuôi lươn)  Cô tòng đuôi lươn  Codiaeum variegatum(L.) Blume var. pictum Muell.-Arg. Euph. Viêm nhiễm 187 Cành cải mia’  Gô an Java  Gouania javanicaMiq.  Rham. Thối chân 303 Gùng guay điẻng  Nai mép nguyên  Villebrunea integrifoliaGaud.  Urti. Thối móng chân https://asiafoundation.org/resources/pdfs/MedicinalPlantIndexoftheDaosinBaVi.pdf